Rośliny niebezpieczne i zagrażające dzieciom w ogrodzie.
W tym artykule skoncentrujemy się na potrzebach dzieci, które mają dostęp do ogrodu. Dziecięca wyobraźnia nie zna granic, a każdy rodzić chciałby, aby jego dziecko rozwijało się prawidło, m.in przez kontakt z naturą i poznawanie przyrody wszystkimi zmysłami.
Dlatego też, jeżeli ogrodnik, czy architekt krajobrazu mają zaprojektować ogród lub inną przestrzeń, w której będą się bawić dzieci, musi wziąć pod uwagę wiele czynników, przede wszystkim dobór gatunkowy roślin.
Należy stosować gatunki roślin, które nie są trujące, kłujące, parzące, a nawet takie, które nie przyciągają owadów, aby nie narażać dzieci na użądlenia. Drzewa i krzewy powinny być także zdolne do szybkiej regeneracji, inaczej z czasem roślina może mieć duże ubytki w swoim pokroju.
Dobrane rośliny mają być przydatne do spontanicznych zabaw i eksperymentów. Powinny spełniać rolę: konsumpcyjną (realnie lub „na niby”), obronną, budowlaną i ozdobną. To owoce, nasiona, liście i pędy pełnią główną rolę w zabawie. Nie możemy zapomnieć także o okazałych drzewach, po których można się wspinać.
Jakie więc dobierać gatunki roślin, aby były ozdobą ogrodu, a równocześnie nie stwarzały zagrożenia dla dzieci?
1. Rośliny nie stwarzające zagrożenia:
a) rośliny z ciekawymi nasionami
Każdy gatunek klonu (Acer sp.) – drzewo ozdobne z nasion i liści, które jesienią przebarwiają się na piękne ciepłe kolory. Liście i nasiona, czyli popularne „noski” są wykorzystywane przez dzieci, a jeśli drzewo ma odpowiedni pień, to może służyć do wspinaczki.
Kasztanowiec biały i czerwony (Aesculus sp.) – kasztanowiec biały to pospolite duże drzewo występujące w Polsce, natomiast kasztanowiec czerwony to ozdobne drzewo dorastające do 10 m wysokości. Oba gatunki są ozdobne z kwiatów na wiosnę. Dla dzieci cenne ze względu na duże liście i kasztany.
Leszczyna (Corylus sp.) krzew o jadalnych nasionach i przyjemnych w dotyku liściach. Pędy leszczyny są giętkie, także idealnie posłużą do stworzenia łuku lub innych lekkich i elastycznych konstrukcji.
Każdy gatunek jesionu (Fraxinus sp.). Duże drzewa spotykane częściej w parkach niż w ogrodach. Dla dzieci przydatne z powodu ciekawych, podłużnych nasion.
Dąb (Quercus sp.) i buk (Fagus sylvatica) znane są z twardych nasion. Jesienią nasiona są cennym materiałem do zbierania, ponieważ szukanie żołędzi i orzeszków bukowych z łupinkami pobudza spostrzegawczość i poprawia motorykę dziecięcą (element hortiterapii).
b) rośliny z owocami
Aktinidia (Actinidia sp.)- silne pnącze znane jako nasze „polskie kiwi”. Oprócz smacznych owoców uprawiane jest ze względu na duże, ozdobne liście, które w słońcu ciekawie się przebarwiają. Aby okaz owocował potrzebna jest męska i żeńska odmiana.
Owoce… …i liście aktinidii
Aronia czarna (Aronia melanocarpa) – krzew o czarnych owocach zawierających dużo wit. C. Jesienią z owoców robi się przetwory i nalewki. W stanie surowym owoce mogą być niesmaczne dla dzieci ze względu na cierpki smak.
Odmiany sadownicze jabłoni (Malus cv.), śliw (Prunus domestica) i grusz (Pyrus cv.). Jesienią idealne źródło witamin i minerałów.
Ozdobne dekoracje i naszyjniki robione są z owoców jarzębu (pot. jarzębiny- Sorbus sp.). Każdy gatunek tego drzewa jesienią obsypuje się kolorowymi „koralikami”. Takie ususzone już naszyjniki po zabawach można zachować na zimę i wystawić jako pokarm dla ptaków.
Słodkie jeżyny na drzewie? A znacie morwę (Morus sp.)? W Polsce spotykane są jej dwa gatunki – czarna i biała. Owoce są słodkie, bogate w witaminy i kształtem przypominają owoce jeżyny. Duże drzewa dodatkowo mogą służyć do wspinaczki.
c) inne
Drzewa ozdobne z kory to m.in. brzoza brodawkowata lub użyteczna (Betula sp.). Schodząca płatami kora brzozy może posłużyć jako papier do pisania, a cienkie gałązki do wyplatania stroików.
Drzewa iglaste świerk (Picea sp.), sosna (Pinus sp.), jodła (Abies sp.) zaopatrują dzieci w szyszki, z których można robić np. stroiki świąteczne. Igły świerka mogą delikatnie ukłuć, ale nie zrobią dziecku krzywdy.
Pachnące i kolorowe kwiaty, dzieci znajdą na tawułach (Spirea sp.) i lilakach (Syringa sp.).
Jadalne kwiaty niektórych bylin można wykorzystywać w sałatkach i innych potrawach. Fiołki, bratki, stokrotki moczone w cukrze, nagietek w sałatce owocowej, nasturcja (także liście) z makaronem. Niebieskie kwiaty ogórecznika i lawendy pięknie będą wyglądać w napojach, a kwiaty dyni i cukinii można usmażyć w cieście naleśnikowym. Nie zapomnijmy o powszechnych ziołach jak mięta, lubczyk, melisa.
Jeśli w ogrodzie znajduje się oczko wodne to warto zwrócić uwagę na pałkę wodną. Jej ciekawe kwiatostany zawsze kuszą dzieci.
Wysokie trawy, wrotycz na łąkach i inne wysokie byliny tworzą idealne środowisko do zabawy w komandosów i w chowanego.
Wierzby (Salix sp.) także nadają się na „plac zabaw”. Stare okazy są idealnym miejscem na wspinaczkę (uwaga, na spróchniałe pnie) lub z pędów można wyplatać ciekawe stroiki lub szałasy.
Do wyplatania wianków, jako ozdób dla dziewczynek, nadają się rumianek, mniszek lekarski, koniczyna łąkowa, rudbekia.
2. Rośliny mogące stworzyć zagrożenie:
Karagana syberyjska (Caragana arborescens)- drzewko ozdobne ze względu na „złote” kwiatostany. Jednak ciernie i miododajne kwiaty, które wabią owady nie będą sprzyjać małemu dziecku.
Robinia akacjowa (Robinia pseudoaccacia) – to duże ozdobne drzewo ze względu na pachnące kwiaty, jednak posiada ciernie i kruche gałęzie.
Każdy gatunek i odmiana róż (Rosa sp.). Znane kwiaty, które wabią owady, ale ze względu na kolce* nie poleca się ich do ogrodu, gdzie przebywają dzieci.
*dla miłośników róż istnieją odmiany róż bezkolcowych (np. róża pnąca 'Ghislaine de Feligonde’).
Nie dajmy się zwieść czerwonym „owocom” na cisach (Taxus sp.). Mimo smacznych, słodkich osnówek to ich pestki (a także pędy) są trujące.
Groszek pachnący! jako ozdobne pnącze posiada trujące kwiaty.
Trujące po zjedzeniu byliny to także konwalia, piwonie, wiosenne kwiaty cebulowe (hiacynt, tulipan).
Jeżeli uprawiamy pomidory, chrońmy zielone, niedojrzałe jeszcze owoce, ponieważ mogą spowodować zatrucie pokarmowe. Podobnie włąsciwości mają także owocujące pędy ziemniaków.
3. Rośliny na które należy uważać:
Berberys pospolity (Berberis vulgaris) i rokitnik (Hippophae rhamnoides) to cenne ze względu na jadalne owoce krzewy, zawierają dużo witaminy C. Z owoców można robić przetwory i nalewki, ale należy wcześniej wyjąć pestki. Berberys na pędach posiada drobne, a rokitnik długie ciernie, dlatego nie zaleca się sadzić ich w miejscu zabaw dzieci.
Pigwowiec (Chaenomeles sp.) znany jest z twardych i kwaśnych owoców bogatych w wit. C, dlatego najlepiej przetworzyć je w soki i nalewki. Zagrożenie mogą stwarzać ciernie na pędach. Ten krzew ozdobny jest także z pięknych kwiatów na wiosnę.
Śliwa wiśniowa (Prunus cerasifera)- potocznie zwana mirabelką – „rodzi” dobre owoce na przetwory i nalewki, ale jej minusem są spore ciernie.
Bez czarny (Sambucus nigra), który wyrośnie wszędzie, a także znajdzie miejsce w leśnych ogródkach. Z kwiatów robi się syropy, z owoców przetwory i nalewki. Jednak surowe owoce zjedzone w dużej ilości mogą zaszkodzić zdrowiu.
Ciekawe, białe kuleczki do zabawy rosną na śnieguliczce (Symphoricarpus sp.), chyba każdy z nas zna te „strzelające” owoce. Ale uwaga, są one niejadalne!
Pokrzywa (Urtica sp.) zioło dobrze wszystkim znane. Roślina mocno parząca i dzieciom sprawia wiele bólu, jeśli przez przypadek jej dotkną. Jednak młode pędy warto zbierać i dodawać do sałatek ponieważ pokrzywa zawiera wit. C i wiele cennych minerałów. Po drugie starsze dzieci wykorzystują pokrzywę jako „broń”.
Znacie długie, kręcone strąki? To strąki z glediczii (Gleditsia triacanthos) – drzewa, które posiada duże i mocne ciernie. Całe drzewo jest nimi pokryte, nawet pień. Jesienią dojrzałe, grzechoczące strąki spadają z drzewa i wtedy dzieci mogą wykorzystywać je do zabaw.
Tak na prawdę każdy materiał roślinny może być wykorzystany przez dziecko do zabawy. Najbardziej zdradliwe są jednak rośliny trujące. Edukacja i podsunięcie dzieciom pomysłów z odpowiednimi „zabawkami” stworzy milszą atmosferę i poczucie bezpieczeństwa w ogrodzie, czy na placu zabaw. Przy budowaniu szałasów, koniecznie przyda się pomoc rodzica. Warto też z czasem pokazywać dziecku rośliny trujące, kłujące i inne nieprzyjemne do zabawy, aby poszerzać jego wiedzę i ciekawość. Chętnie pomożemy przy aranżacji ogrodu dla dzieci.
