Co posadzić zamiast tui?
Żywopłot inny niż wszystkie…
Tują potocznie nazywamy żywotnik, łac. Thuja. Jest to rodzaj zimozielonego drzewa lub krzewu, który powszechnie stosowany jest w ogrodach jako równy i elegancki żywopłot. Żywotniki szybko rosną, nie są wymagające w uprawie, przez cały rok są zielone, mają kolumnową formę i ich zalety można by nadal mnożyć.
Ale co sadzić, jeśli chcemy mieć oryginalny ogród, w miarę tanim kosztem?
Szkółkarze z roku na rok prześcigają się w najnowszych uprawach i odmianach przeróżnych roślin.
Poniżej przedstawimy Państwu kilka zamienników dla żywotników:
1. Drzewa i krzewy iglaste
1.1. Wysokość do 200 cm
- Modrzew
Modrzew europejski (Larix decidua) – drzewo o silnym wzroście, co oznacza, że można go formować/ przycinać na dowolną wysokość, jednak wymaga miejsca nasłonecznionego. Gubi igły na zimę, minusem jest duże zaśmiecenie igłami na jesień. Sadzenie do żywopłotu formowanego co 0,6 m.
- Cis
Cis pospolity (Taxus baccata), cis pośredni (Taxus x media) – drzewo lub krzew o powolnym wzroście, można strzyc, nawet formować figury ogrodowe. Zimozielony, dobrze znosi zacienione miejsca, wymaga gleb wilgotnych. Sadzenie do żywopłotu formowanego co 0,5 m.
- Cyprysik
Cyprysik groszkowy (Chamaecyparis pisifera), cyprysik Lawsona (Chamaecyparis lawsoniana), cyprysik nutkajski (Chamaecyparis nootkatensis) –zimozielone drzewa podobne do żywotników. Wymagają wilgotnej gleby, gorzej mogą rosnąć w miastach, dobrze znoszą mroźne zimy. Ciekawą odmianą jest Ch. lawsoniana ’Columnaris’o wąskim pokroju oraz niebieskawym zabarwieniu. Sadzenie do żywopłotu formowanego co 0,6 m.
- Choina
Choina kanadyjska (Tsuga canadensis) – drzewo z zimozielonymi igłami, wymagające co do wilgotności gleby i powietrza, najlepiej sadzić niedaleko zbiorników wodnych. Znosi strzyżenie oraz cieniste miejsca. Sadzenie do żywopłotu formowanego co 0,6 m.
- Jałowiec
Jałowiec pospolity (Juniperus communis), jałowiec chiński (Juniperus chinensis) drzewo lub krzew o małych wymaganiach siedliskowych, potrzebuje tylko dobrze nasłonecznionego miejsca. Zimozielony z ozdobnymi czarnymi owocami, które mogą utrzymać się całą zimę. Odmiana jałowca chińskiego ‘Stricta’ nie wymaga strzyżenia. Sadzenie do żywopłotu formowanego co 0,5 m.
- Świerk
Świerk pospolity (Picea abies), świerk biały (Picea pungens) – drzewo zimozielone, ze stożkowatą koroną. Mało wymagająca roślina, mrozoodporna, jednak wilgotne powietrze sprzyja lepszemu rozwojowi. Tak jak poprzednie rodzaje drzew iglastych – można formować. Sadzenie do żywopłotu formowanego co 0,6 m.
1.2. Wysokość powyżej 200 cm, tzw. szpalery. Nie wymagają częstego formowania.
- Jałowiec
Jałowiec chiński ‘Obelisk’ lub jałowiec skalny (Juniperus scopulorum) ‘Moonglow’ – obie odmiany mają małe wymagania, jak rośliny z rodziny. Cenne ze względu na niebieskawe zabarwienie igieł. Nie wymagają formowania. Sadzić co 0,8 m.
- Świerk
Świerk serbski – drzewo z bardzo wąską, stożkowatą koroną. Wymagania siedliskowe jak pozostałe rośliny z rodziny. Świerk pospolity ‘Cupressina’ to odmiana o bardzo wąskiej, stożkowej koronie. Nie wymaga formowania, sadzić co 0,9/ 1 m.
2. Drzewa i krzewy liściaste
2.1. Wysokość do 200 cm
- Berberys
Berberys pospolity (Berberis vulgaris)– roślina mało wymagająca, mrozoodporna, sprawdzi się w luźnych jak i formowanych żywopłotach. Liście opadają jesienią, ale na zimę zostają czerwone owoce, które stanowią pokarm dla ptaków. Znana odmiana to czerwona ‘Atropurpurea’.
Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) – krzew tolerancyjny na trudne warunki siedliskowe, mrozoodporny. Ozdobny dzięki drobnym listkom oraz owocom, które zostają na zimę. Wiele odmian np. purpurowa ‘Atropurpurea’ to duży krzew, który można regularnie formować lub prowadzić luźno z cięciami pielęgnacyjnymi. Ciekawa roślina do zestawień kolorystycznych. Odmiana ‘Erecta’ o zielonych liściach, wyprostowanych pionowo pędach, przebarwia się na jesień. Można formować.
Berberys Juliany (Berberis julianae) – krzew zimozielony, odporny na mrozy. Tolerancyjny na warunki siedliskowe, ale lepiej sadzić go w miejscach osłoniętych. Nie ciąć zbyt mocno.
Berberysy wystarczy sadzić w odległości co 0,6- 0,8 m.
- Mahonia
Mahonia pospolita (Mahonia aquifolium) – krzew zimozielony, wymaga siedlisk wilgotnych, w półcieniu, osłoniętych, ponieważ może przemarzać. Nie toleruje silnego cięcia, dlatego najlepiej prowadzić ją jako luźny żywopłot. Sadzonki rozmieszczać co 0,7/ 0,8 m.
- Jaśminowiec
Jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius) – krzew niewymagający, mrozoodporny. Ozdobny z białych kwiatów, które pięknie pachną. Potocznie nazywany jaśminem, jednak jest to błędne określenie, ponieważ jaśmin to pnącze (które też przyjemnie pachnie).
Jaśminowiec toleruje cięcie, ale obficiej kwitnie przy luźnym prowadzeniu, ze stosowaniem cięć pielęgnacyjnych. Sadzić co 1,5 m.
Znaną odmianą jest ‘Snowbelle’ o pełnych kwiatach.
- Dereń
Dereń jadalny (Cornus mas) – krzew rodzimy o ciekawych liściach i smacznych owocach. Toleruje trudne warunki siedliskowe, znosi półcień. Formować należy pod koniec lutego lub po owocowaniu latem.
Dereń biały (Cornus alba) – krzew znany z ozdobnych czerwonych pędów. Tolerancyjny dla warunków siedliskowych, ale lepiej rośnie na glebach wilgotnych. Każda jego odmiana nadaje się na luźne lub formowane żywopłoty.
Odmiana ‘Elegantissima’ o liściach biało-zielonych, odmiana ‘Sibirica Variegata’ o pędach jaskrawo czerwonych i liściach zielonych z białą obwódką.
Do żywopłotów formowanych sadzić co 1 m, do żywopłotów luźnych – co 2 m.
- Buk
Buk pospolity (Fagus sylvatica) – drzewo rodzime, które wymaga gleb żyznych i wilgotnych. Ozdobne z gładkiej kory oraz z pozostawianych na zimę liści, które przebarwiają się jesienią na brązowo. Toleruje mocne cięcia, ale od młodej sadzonki. Sadzić co 0,8/1 m przy żywopłotach formowanych.
- Grab
Grab pospolity (Carpinus betulus) – drzewo mrozoodporne, dobrze rośnie na glebach żyznych. Toleruje miejsca pół cieniste. Znosi mocne cięcie. Liście jesienią przebarwiają się na żółty kolor, zimą może ich trochę zostać na roślinie. Sadzić co 0,8/1 m przy żywopłotach formowanych.
- Grójecznik
Grujecznik japoński (Cercidiphyllum japonicum) – drzewo, które wymaga gleb żyznych i wilgotnych, toleruje zanieczyszczenia. Znosi mocne cięcia, ale od młodej sadzonki. Pięknie przebarwia się na jesień. Bardzo oryginalna roślina w ogrodzie, nawet jako drzewko ogrodowe. Sadzonki do żywopłotu formowanego rozstawić co 0,8- 1 m.
- Śliwa
Śliwa wiśniowa (Prunus cerasifera) wraz z odmianami. Krzew lub małe drzewko o małych wymaganiach siedliskowych, znany pospolicie jako mirabelka. Cenny ze względu na smaczne owoce. Może służyć jako żywopłot ochronny dzięki cierniom. Odmiany ‘Pissardii’ i ‘Woodii’ mają czerwone przebarwienie liści przez cały sezon. Tolerują cięcie. Sadzić co 0,7 m.
2.2. Wysokość powyżej 200 cm, tzw. szpalery
- Berberys
Wcześniej wspomniany berberys Thunberga, ale odmiana ‘Golden ring’. To jedna z większych odmian tego gatunku, osiąga wysokość 3 m. Roślina ozdobna ze względu na czerwone zabarwienie liści z żółtą obwódką.
- Brzoza
Brzoza brodawkowata (Betula pendula) ‘Fastigiata’ – drzewo o wąsko kolumnowym pokroju, tak jak pierwotny gatunek urośnie w każdych warunkach, jednak potrzebuje dużo światła. Dobrze poradzi sobie w warunkach miejskich, nie trzeba formować. Sadzić co 2-3 m.
- Klon
Klon zwyczajny ‘Crimson Sentry’ – drzewo o pokroju kolumnowym i pięknym czerwonym zabarwieniu liści. Nie trzeba formować. Nadaje się do nasadzeń miejskich i kompozycji kolorystycznych.
Sadzić co 2-3 m.
- Lipa
Nasza polska lipa drobnolistna (Tilia cordata) jest drzewem wytrzymałym na trudne warunki siedliskowe. Odmianą do szpalerów może być 'Erecta’, łatwo ją formować, nawet jako ozdobne formy ekranowe. Odmiana pokroju wąskopiramidalnego.
Innym gatunkiem tolerancyjnym co do siedliska jest lipa europejska (Tilia x europaea) 'Pallida’. Znosi cięcie i formowanie. Pokrój odmiany jest szerokojajowaty.
Lipowy szpaler Lipowy bindaż
- Grab
Grab pospolity w formie formowanego szpaleru lub jego odmiany o kolumnowym pokroju to ‘Columnaris’, „Lucas’, ‘Frans Fontaine’ lub ‘Fastigiata’. Pierwsza odmiana wyrasta do 5 metrów, pozostałe osiągają 10 m. Odmiana ‘Frans Fontaine’ jest bardzo wąską formą w porównaniu do ‘Fasigiata’, która to może rozrosnąć się do 4 metrów szerokości.
Labirynt z grabu w ogrodach Schönbrunn Szpaler grabowy
- Buk
Buk pospolity tak jak w żywopłotach, przy szpalerach także może być formowany. Jednak tutaj można zastosować jego odmiany, które nie będą wymagały cięcia.
Odmiany ‘Dawyck’, ‘Dawyck Gold’ i ‘Dawyck Purple’ drzewka o wymaganiach jak gatunek pierwotny, osiągają wysokość 15 m i szerokość 3 m. Różnią się sezonowym zabarwieniem liści.
- Tulipanowiec
Tulipanowiec amerykański (Liliodendron tulipifera) ‘Fastigiatum’ – drzewo o kolumnowym pokroju, nie wymaga formowania. Znosi klimat miejski, jednak młode sadzonki należy okrywać na zimę. Roślina cenna ze względu na ciekawy kształt liści oraz urocze kwiaty.
- Śliwa
Śliwa wiśniowa i jej odmiany wspomniane wcześniej „Pissardii’ oraz ‘Woodii’ mogą być prowadzone jako luźne, czyli nieformowane szpalery.
3. Pnącza
W Polsce nie docenia się pnączy jako formy, która mogłaby pełnić funkcje żywopłotu.
Niektóre rodzaje nie wymagają regularnych pielęgnacji, jednak należy zwrócić uwagę na rodzaj podpory – najlepiej wzmocnione konstrukcje/ płoty.
- Aktinidia
Aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta) – pnącze o jadalnych owocach, przyrost roczny może osiągnąć nawet 2 m. W zależności od odmiany rozróżniane są egzemplarze dwupienne, czyli męskie oraz żeńskie lub samopylne. Wymaga stanowisk osłoniętych oraz żyznej gleby.
Aktinidia pstrolistna (Actinidia kolomikta) – pnącze o barwnych liściach, kiedy stanowisko jest dobrze oświetlone. Jak poprzedni gatunek jest dwupienny lub samopylny. Bardziej tolerancyjny na stanowisko, w którym rośnie, ale lepiej będzie rosło na żyznej glebie.
Oba gatunki tolerują przycinanie pielęgnacyjne.
- Milin
Milin amerykański (Campis radicans) – silnie rozrastające się pnącze o oryginalnych kwiatach. Przyrost roczny może osiągnąć do 3 m. Ogólnie tolerancyjny dla siedliska w którym rośnie, jednak może przemarzać. Toleruje przycinanie pielęgnacyjne, które wzmaga kwitnienie. Wymaga mocnej podpory. Gatunek można spotkać w różnych odmianach kolorystycznych – od żółtych, przez pomarańczowe, po kolory mocnej czerwieni.
- Dławisz
Dławisz okrągłolistny (Celastrus orbiculatus) – bardzo silnie rozrastające się pnącze! Rocznie jego przyrosty mogą osiągnąć 4 m. Roślina tolerancyjna co do warunków siedliskowych. Ładnie przebarwia się na jesień, kiedy to również pomarańczowe owoce pełnią funkcję ozdobną.
To pnącze najlepiej stosować do okrywania wysokich płotów, podpór oraz budynków.
- Winobluszcz
Powszechnie znane pnącze. Rozrasta się bez comiesięcznej kontroli, uciążliwe szczególnie w niewielkich prywatnych ogrodach.
Winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia) – silne pnącze, o rocznym przyroście do 2 m. Zazwyczaj czepia się murów przyssawkami, ale może też rosnąć na konstrukcjach przez owijanie się pędami. Tolerancyjne dla każdych warunków siedliskowych, przy tym mrozoodporne. Na jesień przebarwia się na kolor czerwony/ szkarłatny (lub kolorowo).
Jeśli nadal nie mają Państwo pomysłu na nowy żywopłot, zapraszamy do kontaktu.
