Ogród na dachu
Ogrody na dachach miały swoje początki już przed naszą erą. To ogrody Babilonu zasłynęły swoją oryginalnością i majestatem.
Natomiast na północy Europy, w krajach skandynawskich zadarnione dachy służyły jako materiał izolacyjny. Roślinność na dachach miała osłaniać wnętrze przed utratą ciepła.
Obecnie ogrody na dachach tworzone są ze względów ekonomicznych i estetycznych. Pierwszy taki projekt powstał w Nowym Jorku w 1930 roku.
Warunki jakie panują na dachach są dość skrajne. To suche, wietrzne i słoneczne przestrzenie, dlatego należy zwrócić uwagę na odpowiedni dobór roślin.
Ogrody na dachach dzielone są ze względu na rodzaj uprawianych roślin, a tym samym w zależności od grubości warstwy wegetatywnej.
1. Ekstensywne
To alternatywa dla warstwy samego żwiru, czyli nasadzenia bylin i krzewinek tolerancyjnych na suszę i wysoką temperaturę. Tam, gdzie stropy nie są przystosowane do dużych obciążeń, warstwa wegetacyjna musi wystarczyć dla mniejszych roślin. Stosowane gatunki to porosty, rozchodnik, niskie trawy (kostrzewy, wiechlina, strzęplica), łąka kwietna i zioła (jastrzębiec kosmaczek, krwawnik pospolity, macierzanka, rumianek pospolity). Nie wymagają regularnej pielęgnacji. Całość systemu nie przekracza 20 cm grubości, a obciążenie waha się od 60-250 kg/ m².
Niektórzy producenci zielonych dachów stworzyli gotowe maty z odpowiednimi gatunkami rozchodników lub rozbudowaną wersją z kwiatami miododajnymi i ziołami, aby stanowiły „pastwiska dla pszczół”(np. GCL).
Nie każda roślina na dachu ekstensywnym jest tak samo odporna na suszę. Na takiej warstwie roślinności można zastosować specjalny system nawadniania, który poprowadzony jest pod substratem. Wtedy nie potrzeba uwzględniać grubszej warstwy ziemi.
2. Intensywne
Mogą być zakładane jako zwykłe ogrody, w zależności od zastosowanych systemów i podstawowej konstrukcji. Są to powierzchnie głównie użytkowe. Spotyka się prosty dach intensywny oraz zielony dach intensywny. Różnica polega na wykorzystanych gatunkach roślin. Pierwszy rodzaj dachu wymaga średniej pielęgnacji, to głównie sucholubne byliny (kocimiętka, lawenda, dyptam, rozchodnik okazały, trawy, zioła i drobne krzewy (karłowe odmiany berberysu i pięciornik). Natomiast zielony dach intensywny należy regularnie pielęgnować i podlewać. Tutaj mogą rosnąć nawet niewielkie drzewka (karłowe odmiany sosny, wierzba płożąca, róże okrywowe). Warstwa substratu zajmuje od 15- 150 cm, cały system może mieć do 200 cm grubości, a waga waha się od 200- 3000 kg/ m².
Budowa konstrukcji:
Aby zielony dach dobrze funkcjonował należy zachować odpowiedni układ warstw konstrukcyjnych. Na konstrukcji dachu najpierw należy ułożyć warstwę hydroizolacyjną, którą często stanowi membrana EPDM. Następnie warstwę ochronną/ przeciw korzeniową. Elementem drenażowym jest warstwa żwiru lub coraz częściej specjalne maty kubełkowe, które zbierają wodę. Włóknina filtracyjna ma za zadanie zatrzymać drobinki substratu, aby nie przesiąkały w głąb warstw. Substrat to nie sama ziemia ogrodowa, to przepuszczalna mieszanka piasku, keramzytu i kompostu, stosowane w odpowiednich proporcjach.
Jeżeli dach jest skośny, czyli nachylenie dachu jest większe niż 10° stosuje się deski oporowe, specjalne maty z wypustkami lub elementy kratowe ze sztucznego materiału. Na glebę nakłada się dodatkowo siatkę jutową. Całość zapobiega erozji wierzchniego substratu.
Wady:
- nie da się zamontować na każdym budynku
- założenie droższe od tradycyjnego pokrycia dachu
Zalety:
- zwiększona powierzchnia zielona
- estetyczne otoczenie
- zwiększenie wartości rynkowej nieruchomości
- ochrona budynku (odbijanie promieniowania UV)
- polepszenie mikroklimatu (nawilżenie i obniżenie temperatury powietrza)
- oczyszczanie powietrza (pyły zatrzymują się na liściach)
- izolacja cieplna
- wytłumienie hałasu
- retencja wody opadowej*
* Gospodarka wodą:
Ogrody na dachach są w stanie zatrzymać więcej wody opadowej, niż puste dachy. To sprzyja poprawie mikroklimatu. Technologia dotycząca systemów gospodarki wodą na zielonych dachach, w ciągu 10 lat bardzo się rozwinęła. Wcześniej w warstwach stosowane były proste izolacje z papy, folia kubełkowa i inne. Obecnie producenci prześcigają się w pomysłowości i rodzajach systemów zależnych od rodzajów dachu, nachylenia i położenia.
Woda w dzisiejszych czasach jest cenna i należy nią umiejętnie gospodarować. Dla roślin na dachu jest ona szczególnie potrzebna, przy takich ekstremalnych warunkach jakie panują na wysokościach i ograniczonych przestrzeniach. Dlatego obecnie warstwę drenażu mogą stanowić różnej wielkości maty kubełkowe (OPTIGRÜN). Spowalniają spływ wody opadowej, która magazynowana jest w kubełkach pod warstwą wegetacyjną, a nadmiar wody jest odprowadzany.
Przykładowy system firmy OPTIGRÜN:
1. Warstwa wegetacyjna
2. Substrat
3. Geowłóknina filtracyjna
4. Systemowa mata drenażowa 5. Geowłóknina ochronna nad hydroizolacją
Przykładowe nasadzenia ekstensywne:
