Ogród piękny w zimie
Jakie rośliny wybrać, aby ogród był piękny w zimie?
Każdy amator zieleni pragnie, aby jego ogród wyglądał pięknie przez cały rok. Dobór odpowiednich bylin, krzewów i drzew, które kwitną kolejno od wiosny do jesieni zwiększa dynamikę barwną ogrodu przez cały ciepły sezon, kiedy to najczęściej cieszymy oczy kolorami.
Niestety często nie doceniamy roślinności, która ozdabia ogród również zimą.
Poniżej postaramy się przedstawić Państwu kilka pomysłów, które wzbogacą zimowe widoki za oknem.
Rośliny zimozielone
Iglaki
Wszystkie drzewa i krzewy iglaste oraz ich odmiany są zimozielone (oprócz modrzewia). Świerki, jodły i sosny przyprószone śniegiem tworzą bajkowy klimat. Dodatkowo, szyszki z nasionami wabią zwierzęta do ogrodu i same w sobie są dodatkową ozdobą na drzewach. Ciekawymi okazami są gatunki jodeł ze względu na ozdobne szyszki (Abies koreana – jodła koreańska, Abies concolor – jodła kalifornijska / jednobarwna w odmianach).
Cyprysiki, żywotniki, jałowce, biota wschodnia i cisy o różnych pokrojach wprowadzają rozmaitość do ogrodu. Warto łączyć formy stożkowe (Juniperus sinensis ‘Blue Point’, Chamaecyparis sp., Thuja occidentalis ‘Aureospicata’), kolumnowe (Ch. lawsoniana ‘Columnaris’, Juniperus chinensis ‘Spartan’, J. scopulorum ‘Blue Arrow’, Taxus baccata ‘Fastigiata’) z niskimi gatunkami, np. dywanowymi pokrojami jałowca (Juniperus horizontalis ‘Douglasii’, J. sabina ‘Tamariscifolia’, J. virginiana ‘Tipartita’). Choina kanadyjska natomiast ze swoimi gałązkami nada lekkości w krajobrazie.
Rośliny liściaste zimozielone
W Polsce w szkółkach dostępne są gatunki krzewów i drzew zimozielonych lub półzimozielonych. Jeżeli stworzy im się odpowiednie warunki będą cieszyć oko przez cały rok. Wybrane gatunki berberysów (Berberis verruculosa, Berberis julianae) mają skórzaste, ciemnozielone liście, kwitną wiosną na żółto, a jesienią ich liście mogą przebarwiać się na czerwono.
Ozdobiony przez zimę berberys
Każdemu znany bukszpan (Buxus sp. w gatunkach i odmianach) nadaje się do każdego rodzaju ogrodu.
Zimą pięknie wyglądają formowane kule, które przykrył śnieg.
Wybrane gatunki irg oraz ich odmiany mogą tworzyć zimozielone dywany w ogrodach. Dodatkowo ich czerwone owoce utrzymują się na krzewach przez całą zimę. Warto zwrócić uwagę na gatunki takie jak: Cotoneaster xsuecicus ‘Coral Beauty’, C. dammeri, C. procumbens i C. radicans. Irgi to mało wymagające rośliny.
Trzmielina Fortune’a (Eonymus fortunei) w odmianach stworzy ciekawe i niskie tło dla roślin akcentowych / soliterowych. Kolejną rośliną, która się płoży jest runianka (Pachysandra terminalis), jej ciemnozielone liście tworzą delikatny dywan pod drzewami.
Mahonia (Mahonia sp.) i ostrokrzew (Ilex sp.) to charakterystyczne krzewy, posiadające kłujące liście. Oba gatunki utrzymują owoce zimą i kojarzą się z Bożym Narodzeniem, szczególnie czerwone owoce ostrokrzewu. Ostrokrzew należy okrywać na zimę w miejscach przewiewnych.
Rośliny wrzosowate takie jak rododendrony (Rhododendron sp.), pierisy (Pieris sp.) i kalmie (Kalmia sp.) to idealne rośliny do ogrodów naturalistycznych lub japońskich. Wspomniane gatunki wymagają gleby kwaśnej i wilgotnej. Kwitną wiosną, ale to zimozielone liście są ich całoroczną ozdobą. Warto tutaj także wspomnieć o niskiej krzewince – modrzewnicy (Andromeda polifolia). Z rodziny wrzosowatych jest najbardziej odporna na przemarzanie.
Zimozielone żywopłoty i tło dla roślin w ogrodzie stworzy ligustr (Ligustrum sp.). Znosi cięcie, nie jest wymagającą rośliną oraz utrzymuje czarne owoce zimą. Jego odpowiednia pielęgnacja pozwoli na całoroczną osłonę od sąsiadów.
Piękne akcenty w ogrodzie, zwłaszcza w połączeniu z małą architekturą stworzą zimozielone pnącza. Półzimozielona akebia (Akebia quinata), ciemnozielony bluszcz (Hedera helix) i lekkie wiciokrzewy (Lonicera henryi i acuminata).
Uschnięte kwiatostany
Kwiaty i liście w zimie? Czemu nie! Liście buka (Fagus sylvatica) oraz grabu (Carpinus betulus) po uschnięciu utrzymują się całą zimę, aż do wiosny. Szczególnie buk jest dekoracyjny ze swoimi pomorańczowo- brązowymi liśćmi. Oszronione kolorowe liście wyglądają cudownie! Byliny przykryte śniegiem, lub nawet bez białego puchu dekorują otoczenie, np. wrzosy (Calluna vulgaris) i lawenda (Lavendula sp.).
Wystające suche kwiatostany ostów (Echinops sp.), jeżówki (Echinacea sp.), mikołajka (Eryngium planum), czy też rozchodnika okazałego (Sedum spectabile) stają się ozdobnikami między większymi i zimozielonymi roślinami. Ciekawie wygląda hortensja (Hydrangea paniculata i H. macrophylla). Kwiatostany nie utrzymują koloru, ale tworzą spójną całość z żółtymi, brązowymi trawami.
Trawy
Kontynuując ozdobne formy uschniętych bylin warto tutaj wyodrębnić trawy jako same w sobie.
Ich rozmaite wielkości i formy mogą tworzyć mistyczne kąciki w ogrodzie.
Cenne są tutaj ich uschnięte kwiatostany (Calamagrostis xacutiflora, Miscanthus sp., Panicum virgatum).
Warto wspomnieć o rzadko spotykanej trawie pampasowej (Cortaderia selloana), która wymaga słonecznych, zacisznych stanowisk i okrycia na zimę.
Szelest źdźbeł, ich ruch wprowadzą dynamikę ruchu do ogrodu. W bezśnieżne dni ozdobą mogą być też przycięte kępy traw.
Ciekawą trawą jest palczatka miotlasta (Andropogon scoparius),
której liście jesienią przebarwiają się na pomarańczowo. Kostrzewy popielatej (Festuca glauca) nie trzeba przycinać. To niska, kępiasta trawa która zachowuje kolor liści przez cały rok. Na wiosnę można ją trochę odświeżyć przeczesując kępy i wybierając martwe liście.
Rośliny z ozdobną korą i pędami
Zwróćmy uwagę na kolory i strukturę bez kwiatów i liści. Tutaj cenne będą rośliny ozdobne o kolorowej korze, pędach i ich ukształtowaniu, np. brzoza, znana wszystkim dzięki charakterystycznej białej korze (Betula pendula i B. utilis ‘Doorenbos’).
Innym ciekawym gatunkiem brzozy jest brzoza cukrowa (B. lenta) lub brzoza odm. ‘Hoseri’. U obu kora ma kolor wiśniowy. Małym drzewem o ozdobnej korze jest także klon strzępiastokory (Acer griseum), zwany również klonem cynamonowym. Kora ma kolor brązowo – bordowy i odchodzi płatami, które zwijają się jak kora cynamonu. Pień u platana (Platanus xhispanica) ma ciekawe jasne plamy na tle zielono-szarej kory.
Czerwonego akcentu dostarczy dereń biały (Cornus alba) o pędach intensywnie czerwonych (odmiany ‘Sibirica’ czy ‘Elegantissima’). Natomiast mało wymagający dereń rozłogowy (Cornus sericea i jego odmiany ‘Flaviramea’ czy ‘Silver and Gold’) będzie zachwycał zielonymi i żółtymi, jaskrawymi pędami.
Podobny efekt zapewni żarnowiec miotlasty (Cytisus scoparius), który gubi liście przed zimą, ale jego pędy zachowują zielony kolor. Pędy z tych trzew krzewów idealnie nadadzą się na świąteczne stroiki.
Ciekawe przez cały rok są także trzmieliny (Euonymus alatus i E. nanus). E. alatus posiada korkowe listwy wzdłuż pędów. Jesienią liście przebarwiają się na krwisto czerwony kolor. Po opadnięciu liści ukazują się pomarańczowe drobne owoce w różowych torebkach, które są dodatkową ozdobą krzewu. E. nanus to mały krzew, półzimozielony. Pędy i liście zimą czerwienieją i tak jak u każdego okazu z gatunku, zimą na krzewie zostają jaskrawe owoce.
Oryginalnych pędów do bukietów dostarczą także wierzby (Salix babilonica ‘Tortuosa’ i Salix 'Erythroflexuosa’). Ich pogięte gałązki ozdobią ogród swoim egzotycznym wyglądem. Podobną rośliną leszczyna 'Contorta’ (Corylus avellana 'Contorta’) o pogiętych gałązkach. To duży, łatwy w uprawie krzew, który nie daje jednak dużej ilości orzechów. Tego typu rośliny dobrze wyglądają w ogrodzie pojedynczo, jako tzw. solitery.
Owoce pozostające na zimę
Uschnięte kwiatostany, kora… a do tego owoce, które w śnieżnej bieli mogą mienić się różnymi kolorami. Zimą na krzewach róż (Rosa sp.), ognika (Pyracantha coccinea), gatunków i odmian irg (Cotoneaster sp.), gatunków berberysów (Berberis sp.) wiszą czerwone owoce, które wabią zwierzęta do ogrodu.
Dekoracją i równocześnie pokarmem dla ptaków są także owoce jarząbów (Sorbus sp.), jabłoni ozdobnych (np. Malus baccata). Wcześniej wspomniane trzmieliny (Euonymus alatus i E.planipes) dzięki owocom wprowadzą dodatkowy kolor podczas ponurego, zimowego dnia. Pomarańczowe owoce ma także rokitnik (Hippophae rhamnoides). To wytrzymały, dość wysoki krzew.
Wyjątkowym gatunkiem krzewu o ozdobnych owocach jest pięknotka (Callicarpa bodinieri). Jej fioletowe owocostany stanowią główny akcent
w zimowym ogrodzie. Jest w Polsce rzadko spotykana ponieważ łatwo przemarza w zimie.
Również warzywa potrafią zdobić ogródek… Mowa tutaj o warzywach ozdobnych, np. jarmuż, czy kapusta ozdobna. NIedoceniane jest to, że warzywa ozdobne zachowują swój kolor całą zimę i w połączeniu z innymi suszonymi kwiatami można tworzyć z nich piękne kompozycje. Hodowcy wyselekcjonowali przeróżne kolory i formy liści w poszczególnych warzywach liściastych. Proszę jednak pamiętać, że są to rośliny jednoroczne lub dwuletnie.
Rośliny kwitnące zimą
Zdawać by się mogło, że zima to czas spoczynku dla roślin. Jednak niektóre rośliny potrafią nas zaskoczyć. Gatunki oczaru (Hamamelis virginiana, H. japonica, H. xintermedia) kwitną na żółto lub pomarańczowo, jako jedne z pierwszych krzewów. Kwiaty można zaobserwować u niektórych okazów od grudnia do lutego. Przyjemna w zapachu jest kalina wonna (Viburnum farreri), która potrafi zakwitnąć już w lutym. Jej drobne, różowe kwiatostany nieśmiało ożywiają ogród. Z niższych roślin warto wspomnieć o krzewinkach wrzośców (Erica carnea). Kwitnienie mogą zacząć już w lutym. Wyjątkowy w swej urodzie jest też zimozielony i wcześnie kwitnący ciemiernik (Helleborus sp.).
Jego białe kwiaty można zobaczyć od grudnia do lutego.
Śnieg nie jest mu straszny.
Późną zimą, wczesną wiosną spod śniegu wychylają się niektóre rośliny cebulowe np. białe przebiśniegi (Galanthus nivalis) i kolorowe krokusy (Crocus sp.).
Mała architektura i inne dodatki
Nie wszystkie ogrody to tylko rośliny. Nie zapominajmy o małej architekturze, która stanowi dodatek nie tylko praktyczny. Murki oporowe, pergole, tarasy, trejaże, głazy narzutowe, skalniaki, fontanny kamienne, altany oplecione pnączem – te elementy ogrodu wychodzą na pierwszy plan w uśpionych ogrodach. Szczególnie meble ogrodowe wyglądają jakby wytrwale czekały na gości.
Niektóre konstrukcje nadadzą się jako podpora pod dodatkowe oświetlenie. Światło to kolejny ozdobny element, który ożywi przestrzeń i nada jej bajkowej scenerii. Wystarczy jeden łańcuch lampek, aby ocieplić otoczenie.
W zimie obchodzimy Święta Bożego Narodzenia. To dobra okazja, żeby wykorzystać nasz ogród do zrobienia stroików. Łączenie różnych materiałów daje nam mnóstwo możliwości na oryginalny, zimowy kobierzec.
Nie bójmy się okrywania roślin zimą. Kojarzy się to zazwyczaj z szarą geowłókniną. Nie musi tak być. Najprostsze dodatki dla chochołów rozweselą rabaty, np. czerwone, świąteczne kokardy. Słoma, worki jutowe lub maty słomiane dodadzą sielskiego klimatu.
Na zakończenie przedstawimy Państwu przykładową kompozycję kolorowej rabaty w zimowym krajobrazie:
[…] Jednak owijanie materiałem to nie jest jedyny sposób. Od stuleci znane są słomiane chochoły, które dodają pewnego uroku w ogrodzie. […]