Ogród przyjazny dzikim zwierzętom
Nie we wszystkich ogrodach możemy pozwolić sobie na stworzenie naturalnego siedliska, które tworzyło by ostoję dla zwierząt. Także nie we wszystkich ogrodach zwierzęta są mile widziane.
Jednak, kiedy chcemy przywołać do naszego otoczenia zwierzęta małe lub duże, ogród nie musi być wielkości stadionu.
W poniższym artykule przybliżymy Państwu część roślin i rozwiązań, które będą atrakcyjne szczególnie dla dzikich zwierząt.
Tworząc takie mini-ekosystemy stworzone przez nas, poprawiamy równowagę biologiczną w otoczeniu. Cywilizacja wypiera drobną, delikatną zwierzynę, która potrzebna jest w naszym środowisku. Obecności większości z tych istnień nie jesteśmy nawet świadomi, bez odpowiedniego wykształcenia.
Jakie zwierzęta możemy mieć w takim razie na myśli? Cenne są ptaki i owady, które stanowią ważny element w ekosystemie. Większość roślin wymienionych poniżej będzie pożyteczna głównie dla nich.
Mini ogródek dla ptaków i owadów można przygotować nawet na balkonie lub tarasie. W donicach można uprawiać rośliny miododajne lub krzewy, które owocują. Większe ogrody oczywiście dają więcej możliwości z wykorzystaniem gatunków różnych roślin.
W ogrodach cenne będą drzewa iglaste, których szyszki wabią wiewiórki i ptaki. Jodły (Abies sp.), szczególnie gatunki o dużych szyszkach, czyli jodła pospolita (A. alba), jodła jednobarwna (A. concolor) i jodła koreańska (A. koreana). Kolejnymi drzewami iglastymi, które są pożyteczne dla zwierząt to sosna (Pinus sp.) i świerk (Picea sp.). Ich każdy gatunek i odmiana dobrze owocują.
Ciekawe rodzaje drzew, ale z mniejszymi szyszkami to żywotnik (Thuja sp.) – jej każdy gatunek i odmiana oraz choina kanadyjska (Tsuga canadensis).
Z krzewów iglastych warto posadzić cis (Taxus sp.) ze względu na jadalne czerwone osnówki. Jesienią w gąszczu gałęzi lubią przesiadywać sikorki i rudziki.
Warto pamiętać, że drzewa i krzewy iglaste to nie tylko źródło pokarmu. Stanowią gęstą osłonę dla gniazd ptaków i niektórych drobnych zwierząt.
Z drzew liściastych idealne dla zwierząt będzie każda odmiana jabłoni (Malus sp.), szczególnie ozdobne i ciekawe są odmiany o małych owocach. Przykładem drzewka, które można uprawiać w małych ogrodach i na balkonie jest jabłoń ‘Adirondack’. Odmiana odporna na przymrozki, obfite kwitnienie przyciąga wiele owadów, a jesienią drobne owoce stanowią pokarm dla ptaków.
W dużych ogrodach można posadzić morwę (Morus sp.). Jej owoce podobne kształtem do jeżyn są bardzo słodkie i już w czerwcu i lipcu przyciągają rzesze ptaków. Uwaga, ciemne owoce brudzą.
Znane są także drzewa i krzewy z rodzaju śliw (Prunus sp.). To rodzime gatunki, które obficie owocują, a na wiosnę kwiaty pięknie pachną. Pospolita jest ałycza (P. cerasifera) o drobnych, słodkich owocach. My także możemy mieć z nich pożytek. Owoce można przeznaczyć na konfitury lub nalewki.
Nie zapomnijmy o jarząbach (Sorbus sp.). Do naturalistycznych, leśnych ogrodów nada się jarząb pospolity (S. aucuparia), potocznie zwany jarzębiną. Innymi okazami, ozdobnymi z dużych owoców, a także ze srebrzystych liści są jarząb mączny (S. aria) oraz jarząb szwedzki (S. intermedia). Ich jaskrawe owoce utrzymują się do zimy, także stanowią „piwniczkę zapasów” dla ptaków. Szczególnie tych nietypowych, kolorowych jak rudziki, gile, jemiołuszki.
Ale nie patrzmy tylko do góry. Uważajmy pod nogi… Ponieważ owoce i nasiona przyciągają gryzonie, które wbrew pozorom nie stanowią dla nas zagrożenia, ale zamykajmy okna i balkony przed zimą, ponieważ te małe ssaki są w stanie wspiąć się po pnączach do domu w poszukiwaniu schronienia przed zimą.
Typowym naziemnym gościem jest jeż. To gatunek ssaka pod ochroną i jest pożądanym gatunkiem w ogrodach – zjada ślimaki i inne szkodniki. Jak więc zachęcić je do zamieszkania w ogrodzie? Te ssaki lubią zaciszne, gęsto obsadzone miejsca. Znajdźmy więc naturalny kąt z lokalnymi krzewami, trawami. W ciągu sezonu jeże będą mogły się tam chować, a jesienią można dodatkowo wstawić specjalną budkę lub usypać kopiec z liści. Jeże są mięsożerne, także jabłka i inne owoce nie zrobią na nich wrażenia.
Kolejnym krzewem, który wabi owocami, również w zimie, jest berberys (Berberis sp.). Do donic na balkonach można wyszukać w szkółkach małe odmiany, natomiast w dużych ogrodach pięknie będą się prezentowały duże okazy np. berberysu Thunberga (B. thunbergii) 'Red Chief’. Podobnie sprawdzą się gatunki i odmiany irgi (Cotoneaster sp.).
Rokitnik (Hippophae rhamnoides) tworzy gęste zarośla, które stanowią dobre schronienie dla zwierząt, dodatkowo jesienią i zimą na gałęziach utrzymują się pożywne i ozdobne owoce.
Krzewem owocującym jest też dereń (Cornus sp.). Każdy gatunek ma owoce jadalne dla zwierząt, natomiast owoce derenia jadalnego (C. mas) są też użyteczne dla ludzi na domowe przetwory.
Powyżej przedstawiliśmy rośliny owocujące, niektóre z nich pożyteczne są też dla owadów. Jakie zatem okazy będą kwiatami wabić motyle i inne cenne owady?
Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia) to dobre drzewo do dużych, naturalistycznych ogrodów. Wiosną jej kwiaty kwitną w gronach i wabią swoim zapachem, który może przyprawić o zawrót głowy. Jesienią nasiona w strąkach stanowią pożywienie dla ptaków.
Kolejnym dużym drzewem lub w mniejszych odmianach są lipy (Tilia sp.). Każdy gatunek i odmiana kwitną na przełomie czerwca i lipca, są miododajne i spadziodajne.
Z krzewów ciekawym okazem jest budleja (Buddleja sp.). To piękny akcent w ogrodzie podczas pory jej kwitnienia. W zależności od odmiany, kwiaty różnią się wielkością lub kolorem.
Miododajne są także żylistek (Deutzia sp.) i głóg (Crataegus sp.). Żylistek kwitnie na wiosnę, delikatnie pachnie, natomiast głóg dodatkowo jesienią stanowi pokarm dla ptaków.
Ciekawostka! Nie wszystkie krzewy pachnące wabią owady. Przykładem jest jaśminowiec i lilak. Podobnie jest z bylinami, nie wszystkie odpowiadają motylom, czy pszczołom.
Silnie miododajny jest rozchodnik olbrzymi (Sedum spectabile). Jego kolorowe kwiatostany nie są pachnące, ale za to w dużych ilościach wabią motyle i pszczoły pod koniec lata. Podobnie liatra kłosowa (Liatris spicata) swoimi kępami z dużymi kłosami i lekkim zapachem przyciągają wiele owadów.
Lawenda (Lavendula sp.) to krzewinka o silnym zapachu, sadzimy ją do suchych bukietów, kolorowych rabat. Przy okazji pozytywnie służy także owadom. Pachnące i miododajne są także kocimiętka (Nepeta faassenii) i szałwia (Salvia sp.). Macierzanka (Thymus sp.) to niska bylina, nie dajmy się zmylić tej niepozornej roślinie. Jako zioło lecznicze intensywnie pachnie, a jej drobne kwiatostany także stanowią pokarm dla pszczół i motyli.
Uwaga! Rośliny wabiące owady, przyciągają nie tylko motyle, ale także pszczoły, dlatego trzeba zwrócić uwagę na dzieci i osoby uczulone na jad owadów.
Nie ograniczajmy roślin tylko do tych podstawowych. Nie zapomnijmy o pnączach. Smaczne owoce ma dławisz okrągłolistny (Celastrus orbiculatus). Silne pnącze, najlepiej prowadzić je na mocnych podporach. Owocują okazy żeńskie, czyli w ogrodzie muszą rosnąć oba – żeński i męski okaz.
Pachnące i miododajne kwiaty ma wiciokrzew (Lonicera japonica), jego odmiany różnią się kolorami i gamą zapachów.
Winobluszcz (Parthenocissus sp.) to powszechnie spotykane pnącze, nawet dziko rosnące. Jego jagodowe owoce są niejadalne dla ludzi, ale dla ptaków stanowią pożywienie podczas jesieni i zimy.
Jadalne rośliny to nie jedyne elementy, które przyciągną zwierzęta. Warto też zadbać o poidełko dla ptaków, którym może być ozdobna fontanna. W okresie zimowym natomiast karmnik (zdania naukowców, co do dokarmiania ptaków są podzielone; zależy to od bazy pokarmowej, która w mieście w czasie zimy może być zbyt uboga). Może znajdzie się także spokojny kącik na budkę lęgową dla ptaków?
Nie tylko ptakom można przygotować miejsca lęgowe lub do schronienia.
Owadom także przydadzą się bezpieczne miejsca. Modne zrobiło się stawianie lub własnoręczne budowanie domków dla owadów.
W naturalnych ogrodach budujemy często zbiorniki wodne. Głazy, plusk wody, rośliny wodne, większe szuwary to dobre siedlisko dla zwierząt wodno-lądowych. Niestety jednak nawet mała ilość wody sprzyja rozwojowi komarów. Dlatego nie bądźmy przeciwni płazom, zwłaszcza, że są pod ochroną. Żaby, ropuchy zjadają owady, larwy i ślimaki, a wieczorami dają relaksujący koncert rechotania.
Jeśli chcą Państwo zaprosić do ogrodu drobną zwierzynę, a posiadają koty, psy lub inne drapieżniki, należy wstrzymać wypuszczanie ich luzem, chociażby w ciągu okresu lęgowego.
