Ogrody sensoryczne
Według terapeutów, kontakt z roślinami pozytywnie oddziałuje na zdrowie psychiczne i fizyczne człowieka. Dziedzina, która zajmuje się tymi procesami to hortiterapia. Jest to kierunek w terapii, w której wykorzystuje się ogrody, rośliny oraz możliwość przebywania wśród zieleni. Dlatego coraz częściej zakłada się ogrody terapeutyczne, a do tej grupy należą ogrody sensoryczne.
Ogród sensoryczny, to inaczej ogród zmysłów. Taki ogród ma za zadanie oddziaływać na wszystkie zmysły odbiorcy, tak, żeby działał terapeutycznie i edukacyjnie. Tutaj zmysł wzroku ma być zdominowany przez pozostałe bodźce.
Przykładem może być spacer wieczorową porą nawet po parku, kiedy wzrok zawodzi w ciemnościach, a pozostałe zmysły się wyostrzają. Organizm musi polegać na słuchu i węchu.
I właśnie takie zadanie ma ogród sensoryczny- pobudzić percepcję otoczenia całym sobą.
Ogrody sensoryczne tworzone są z myślą o osobach niewidomych, niepełnosprawnych, ale chętnie korzystają z nich także zdrowe dzieci, młodzież i pozostali amatorzy aktywnego wypoczynku.
Ogród sensoryczny powinien być zaprojektowany tak, aby aktywować wszystkie pięć zmysłów: węch, wzrok, dotyk, słuch i smak. Dodatkowo ścieżki i mała architektura powinny być dostosowane do wózków inwalidzkich.
Przykładem dostosowania małej architektury mogą być podniesione rabaty lub tablice informacyjne z alfabetem Braille’a.
Poniżej przedstawimy Państwu kilka przykładów elementów, które można wykorzystać dla poszczególnych zmysłów:
Elementy w ogrodzie oddziałujące na słuch:
Naturalne:
- szum traw (miskant olbrzymi, ostnica japońska, trzęślica)
- szmer wody
- śpiew ptaków
Dodatkowe:
- chrzęst żwiru pod nogami
- zabawki dźwiękowe (dzwony, fujarki)
- muzyka z głośników
Elementy w ogrodzie oddziałujące na smak:
- byliny (poziomka, nagietek), krzewy (borówka amerykańska, malina) i drzewa owocowe (czereśnie, jabłonie, śliwy)
- zioła (bazylia, mięta, lubczyk)
Elementy w ogrodzie oddziałujące na dotyk:
- faktura roślin (trawy, starzec popielny, formowany bukszpan, jodła)*
- faktura materiałów w małej architekturze
- faktura ścieżek (bieganie na bosaka)
*przy zabawie fakturą u roślin i małej architektury, nie zaleca się stosowania elementów o mocno kłującym charakterze, np. róże, mahonia, ostrokrzew, świerk, żwir o grubych i ostrych krawędziach, surowe deski (drzazgi). Jeśli niewidome dziecko dotknie takiej faktury, może się przestraszyć lub zranić.
Elementy w ogrodzie oddziałujące na węch:
- zapach kwiatów (konwalia, lawenda, lilia, powojnik)
- zapach drzew iglastych (jodła, sosna, świerk)
- zapach skoszonej trawy
Elementy w ogrodzie oddziałujące na wzrok:
- kolorowe kwiaty (szałwia, ostróżki, słoneczniki, rudbekie, hortensje, piwonie)
- kompozycje krajobrazowe
- całość otoczenia
- zestawienia kolorystyczne (kontrasty)
Ogrody sensoryczne Polsce
1. Muszyna
Słynny ogród sensoryczny w Polsce znajduje się niedaleko Krynicy w Muszynie. Ogród jest częścią kompleksu parkowego koło sanatorium „Korona”, usytuowany na wzniesieniu z którego widać miasteczko i okolicę.
Lokalizacja jest ciekawa, ponieważ, jak na dłoni widać całe założenie. Projekt uwzględnia 8 różnych stref w tym 6 związanych ze zmysłami, a dwie dodatkowe to strefa Afrodyty oraz strefa baśni i legend.
Ogrody w Muszynie są zaprojektowane tak, że każdy konkretny zmysł jest oddzielony od kolejnego, a łączą je kręte ścieżki. I tak w ogrodzie znajdziemy strefy zdrowia, zapachu, wzroku, słuchu, dotyku i smaku. Każda z nich zawiera odpowiednio dobrane elementy, które działają na wybrany zmysł. Poszczególna strefa posiada tablicę informacyjną z opisem ogrodu i roślin które w nim się znajdują (po polsku, angielsku oraz w języku Braille’a).
Każdy znajdzie tu dla siebie kącik przykładowo wśród róż, ziół lub przy szumiącej fontannie. Dodatkowo na terenie ogrodu znajduje się wiata na ognisko, ale opał należy zapewnić we własnym zakresie.
Park można zwiedzać przez cały rok za darmo.
2. Ogród Botaniczny w Kielcach
Ogród w Kielcach w całości został tak zaprojektowany, aby osoby niepełnosprawne mogły poruszać się bez przeszkód na wózkach inwalidzkich. Wyjątkiem są schodki prowadzące na wzniesienie. Tutaj także niedawno powstał kącik hortiterapii ze stanowiskami do specjalnie organizowanych warsztatów.
Osobom niewidomym lub słabowidzącym zwiedzanie ułatwi nowy system dźwiękowy oraz terminal z warstwą tyflograficzną o jaskrawych kolorach.
W ogrodzie znajdują się dodatkowo podniesione rabaty i skrzynie z kolekcjami różnych roślin. Te elementy zaprojektowano tak, aby każda osoba niepełnosprawna miała łatwy dostęp do roślin.
3. Park Lema w Krakowie
Inaczej Ogród Doświadczeń, który powstał w 2004 roku jako element oddziału Muzeum Inżynierii Miejskiej. Na terenie 6 ha zamontowano różnego rodzaju modele z różnych dziedzin, jak mechanika, optyka, hydrostatyka, magnetyzm czy akustyka, tak, aby dzieci mogły poznawać świat fizyki i inżynierii.
Dodatkowymi punktami poznawczymi jest tzw. geo-gródek, lem-birynt oraz zapachowo. Strefa geologiczna, czyli geo-gródek, zawiera 17 skał różnego pochodzenia. To celowy zabieg, aby pokazać dzieciom, jaki materiał na co dzień spotykają chodząc po krakowskich uliczkach. Duże głazy ustawiono tak, aby dzieci mogły się swobodnie poruszać między nimi.
Lem-birynt łączy dwie płaszczyzny „poszukiwania”. Pierwsza to fizyczna, szukanie między ścianami zielonego labiryntu wyjścia, druga natomiast to ścieżka duchowa, którą prowadzą cytaty Stanisława Lema.
W Zapachowie pobudzimy swój zmysł węchu. Na kolorowych rabatach rosną m.in. budleje, zioła, róże i piwonie.
4. Ogród sensoryczny „Ostoja” we Wrocławiu
Ogród powstał przy ośrodku rehabilitacyjnym, a w jego budowę zaangażowała się także Fabryka Św.Mikołaja. Teren będzie mógł służyć dzieciom z pobliskiego ośrodka oraz z przedszkoli. Przygotowany ogród posłuży zabawie, terapii, wypoczynkowi oraz wszechstronnemu rozwojowi.
Szerokie ścieżki, dużo zieleni, podniesione rabaty, instrumenty muzyczne, fontanny, to główne elementy, które pozytywnie wpłyną na rozwój dzieci. Wspaniałym rozwiązaniem jest zainstalowanie zabawek przystosowanych dla wózków inwalidzkich.
5. Gdańsk Oliwa
Na terenie parku nad Stawem Młyńskim, powstał w 2017 ogród sensoryczny, w którym uwzględniono każdy zmysł człowieka. Oprócz dobranych urządzeń zabawowych, dopracowano projekt zieleni, tak, aby kształtowała swoje kolory zgodnie z porami roku. Między rabatami i zabawkami dostosowanymi dla wózków inwalidzkich, prowadzą ścieżki o różnej fakturze, tak, że można biegać po nich boso.
Kolory, zapachy, spokojne dźwięki pomagają tutaj „odzyskać równowagę”.
fot. dziennikbaltycki.pl
[…] dotycząca terapii sensorycznej jaką daje nam przebywanie w ogrodzie. To pod nią kryją się ogrody zmysłów dla chorych i potrzebujących spokojnych doznań.Tego rodzaju terapia zachęca do aktywnego […]