Rośliny do skalnych ogródków
Skalny ogródek, skalniak. Kojarzy się z podniesioną rabatą w słońcu, ułożoną z naturalnego kamienia.
Jednak skalniak, to nie tylko słońce. Może być usytuowany w cieniu, rozległy, lub w wersji minimalistycznej w kącie ogrodu. Planując zagospodarowanie należy uwzględnić warunki jakie panują na danym stanowisku, ponieważ nie tylko może być tam słonecznie lub cieniście, ale także w zależności od zastosowanej skały i podłoża, gleba będzie kwaśna lub obojętna/ zasadowa.
Teoretycznie można połączyć rośliny które rosną, na wapieniach i te, które preferują kwaśną glebę. Takie stanowiska z różną ziemią, można oddzielić kamieniami. Postarajmy się jednak stworzyć biotopowe siedlisko, ponieważ w przyrodzie rośliny raczej się tak nie mieszają, a ten rodzaj rabaty ma być odzwierciedleniem naturalnego, górskiego krajobrazu.
Etapy budowy skalniaka
Dla słonecznego skalniaka należy wybrać nasłonecznione miejsce. Poszukajmy naturalnego wzniesienia z południową wystawą. Jeśli nie, wystarczy samemu uformować taką skarpę.
Następnie należy przeanalizować otoczenie, tak, aby założenie się dobrze wkomponowało w pozostałe części ogrodu.
Podłoże powinno być przepuszczalne, woda musi swobodnie spływać. Zastosujmy glebę wymieszaną ze żwirem lub z piaskiem. Jeśli zakładamy „kwaśny” skalniak, wystarczy dodać torfu, zamiast miejscowej ziemi. W naturalnym krajobrazie występuje jeden rodzaj kamienia, dlatego nie należy mieszać ze sobą różnych skał. Ogród będzie harmonijny, szczególnie, gdy wykorzystamy kamień występujący w okolicy. Oczywiście przy wyborze jednego rodzaju kamienia można manipulować wielkością brył.
Granity będą dobre na ogródki skalne o podłożu kwaśnym. Wapienie, łupki, piaskowce dadzą odczyn obojętny lub zasadowy. Dobrym akcentem będzie ułożenie większego głazu pośród kilku mniejszych. Oczywiście im bardziej nieregularne kształty, ułożone chaotycznie, tym lepiej. Tak samo linie ścieżek też powinny być naturalne.
Kolejnym krokiem jest ustalenie stylu ogrodu, czy minimalistyczny, czy bujny i kolorowy. Dobór roślin powinien jeszcze uwzględniać ich formę, porę kwitnienia i wielkość.
Bujny, czy minimalistyczny ogród?
Rośliny na słoneczne i suche skalniaki
Duże drzewa nie powinny być sadzone bezpośrednio na skalniaku, mogą być wykorzystane jako tło dla roślin między głazami. Gatunki, które chce się zastosować na skalniakach powinny być karłowe, o powolnym wzroście (chyba, że skalniak jest duży) i ciekawych pokrojach. Drzewa iglaste można kontrastować z drzewami liściastymi.
Małe odmiany jodły jednobarwnej (Abies concolor) 'Archer’s Dwarf’ lub ‘Compacta’, to drzewko ozdobne z niebieskich igieł, tolerancyjne co do odczynu podłoża. Gatunek drzewa odporny na zanieczyszczenia, suszę oraz przemarzanie.
Każde, małe odmiany cyprysika groszkowego (Chamaecyparis pisifera), np. ‘Nana’, ‘Sungold’, ‘Baby Blue’. Gatunek bardzo tolerancyjny na siedlisko w którym rośnie, gleba może być obojętna. Odmiana ‘Nana’ ma formę małej, gęstej kuli, natomiast ‘Sungold’ ozdobna jest z żółtych, cienkich, przewisających pędów.
Każdemu znany jest jałowiec (Juniperus sp.). Gatunki z tego rodzaju są tolerancyjne na suche siedliska, ale do odpowiedniego wzrostu potrzebują kwaśnej gleby. Akcent wprowadzi wąska, kolumnowa odmiana jałowca pospolitego (J. communis) ‘Arnold’, a odmiana jałowca rozesłanego (J. procumbens) ‘Bonin Isles’ będzie dobrym tłem dla kolorowych bylin.
Tolerancyjny na suchą glebę jest także świerk kłujący (Picea pungens), gatunek preferuje glebę kwaśną, ale może znieść suszę. Karłową odmianą może być ‘Hermann Naue’, ozdobna z drobnych, brązowych szyszek; podobną, kulistą odmianą jest świerk ‘Nana’, który będzie idealny do kompozycji kontrastowych.
Tak jak jałowce, odporne na trudne warunki siedliska są sosny (Pinus sp.). Większość odmian jest dość dużych rozmiarów. Małą odmianą o kulistej formie jest sosna czarna (P. nigra) ‘Pierrick Brégeon’. Atrakcyjna jest forma szczepiona na pniu. Ta odmiana preferuje glebę o odczynie obojętnym lub zasadowym!
Powszechnie znany jest także żywotnik (Thuja sp.). Drzewka z tych gatunków są tolerancyjne co do siedliska, nawet nie wymagają kwaśnej gleby. Ciekawą małą odmianą jest żywotnik zachodni (T. occidentalis) 'Mr Bowling Ball’. To płaskokulista, ażurowa forma żywotnika, która wygląda jak miękka poduszka, dodatkowo wystarczy jej gleba lekko kwaśna. Inną ciekawą odmianą jest żywotnik olbrzymi (T. plicata) 'Whipcord’ o nitkowatych, płaczących pędach, najlepiej wygląda na pniu.
Z drzew liściastych nie ma wielu drzew, które nadają się na skalniaki. Jednak takim gatunkiem odpornym na suszę może być brzoza pożyteczna (Betula utilis) ‘Long Trunk’. Ozdobna z białej kory oraz płaczącej koronie. Wysokość zależy od wysokości szczepienia na pniu.
Więcej liściastych gatunków można znaleźć wśród grupy krzewów.
Z iglastymi okazami można zestawiać karłowe wierzby (Salix sp.). Niektóre gatunki są odporne na suchą glebę, ale niezbyt zakwaszoną. Dobra na ogródki skalne może być np. wierzba wełnista (S. lanata) ozdobna z grubych, omszonych liści. Podobna jest wierzba szwajcarska (S. helvetica) o omszonych pędach i srebrzystej barwie.
Koloru na skalniaku dodadzą różne odmiany berberysów (Berberis sp.). To krzewy niewymagające, tolerują lekkie zakwaszenie gleby, suchą glebę. Każdy gatunek i odmiana będą odpowiednie na tego typu założenie. Szkółki oferują wiele różnych odmian berberysów od pokroju karłowego, po okazałe krzewy o przeróżnym zabarwieniu. Z mniejszych odmian można zasadzić berberys Thunberga (B. thunbergii) ‘Admiration’ o zwartym, kulistym pokroju. Odmiana ozdobna jest z liści o przebarwieniu ciemnopomarańczowym, z żółtą obwódką. Mniejszą odmianą jest berberys ‘Bonanza Gold’ o żółtych liściach.
Popularnym krzewem i łatwym w uprawie jest irga (Cotoneaster sp.). Gatunek uprawiany jest w różnych odmianach, ale do skalnego ogródka odpowiednia może być m.in. irga płożąca 'Queen of Carpets’. Zwarty, niski krzew o zimozielonych liściach.
Kolejną rośliną z grupy krzewów łatwych w uprawie jest tawuła (Spirea sp.). Każdy gatunek i odmiana są mało wymagające i tolerancyjne co do siedliska. Przykładem może być tawuła japońska (S. japonica), której barwne odmiany tworzą akcenty na rabatach.
Piękną krzewinką, która kwitnie na wiosnę jest wawrzynek (Daphne sp.). Tolerancyjna roślina co do odczynu gleby, idealna na suche i słoneczne stanowiska.
Lawenda (Lavendula sp.) to także dobra krzewinka na skarpy i miejsca między kamieniami. Znosi suszę i preferuje glebę wapienną. Oprócz dekoracyjnego koloru liści, wabi zapachem kwiatów.
Na suchych skalniakach można utworzyć wrzosowisko. Oprócz wcześniej wymienionych odmian iglaków, posadzić można wrzosy (Calluna sp.) i wrzośce (Erica sp.), które wprowadzą koloru od wiosny do późnej jesieni. Oba rodzaje krzewinek preferują glebę kwaśną. W tego typu kompozycji sprawdzą się także trawy ozdobne takie jak kostrzewa sina (Festuca glauca), gatunki ostnicy (Stipa sp.) lub podobny do kostrzewy- owies wieczniezielony (Helictotrichon sempervirens).
Od wiosny do jesieni z kolejnych bylin będą kwitnąć kolejno :
Miłek wiosenny (Adonis vernalis) niska bylina o żółtych kwiatach, wiosną na biało kwitną skalnica Arendsa (Saxifraga × arendsi) i rogownica kutnerowata (Cerastium tomentosum), późną wiosną rozwija się zawilec ogrodowy (Anemone sp.), którego gatunki występują w różnych odmianach i kolorach. Na skalniakach często można znaleźć popularną tzw. skalną piątkę. To niskie rośliny okrywowe które tworzą gęste poduszki i kwitną od wiosny do lata. Są to: żagwin ogrodowy (Aubrieta × cultorum), ubiorek wieczniezielony (Iberis sempervirens), gęsiówka kaukaska (Arabis caucasica), floks szydlasty (Aurinia saxatilis) i smagliczka skalna (Aurinia saxatilis).
Rodzina goździków to zbiór kolorowych gatunków kwitnących latem, na skalniaki zalecany jest goździk brodaty (Dianthus barbatus) lub siny (D. gratianopolitanus). Latem kwitną także dzwonki ogrodowe (Campanula sp.). Każdy gatunek i odmiana sprawdzą się na skalnych stanowiskach, zwłaszcza niskie okazy np. dzwonek karpacki (C. carpatica).
Jesienią natomiast rabatę zabarwi maczek kalifornijski, inaczej pozłotka (Eschscholzia californica), której duże kwiaty mają barwę od żółtej po czerwoną.
Między kamieniami bez problemu urośnie rojnik (Sempervivum sp.) oraz rozchodniki (Sedum sp.) każdego gatunku. Kolorowe owady będzie wabił miododajny rozchodnik olbrzymi (S. spectabile), a szczeliny wypełni mały rozchodnik ostry (S. acre).
Przykładowa kompozycja słonecznego ogrodu skalnego :
1. Sedum 'Firecracker’, 2. Sedum 'Angelina’, 3. Sedum 'Lime Zinger’
